KUMISWE izikhulu ezingu-13 zoMnyango wezoThuthukiswa koMphakathi KwaZulu-Natal, ngodaba oluthinta inkohlakalo yethenda yezingubo zokulala nezinto zokuvika ukusuleleka ngegciwane iCorona kulo mnyango.
UNgqongqoshe uNkk Nonhlanhla Khoza umemezele ukumisa zonke izikhulu ezithinteka kule nkohlakalo kulandela umbiko okhishiwe mayelana nezigidi okusolakala ukuthi zakhwatshaniswa ngesikhathi kukhishwa ithenda.
Umbiko wophenyo wancoma ukuthi umnyango uthathele izinyathelo zokuqondiswa kobugwegwe obambe njengeNhloko yoMnyango, iPhini loMqondisi-jikelele emnyangweni, isikhulu esiphezulu ekuphathweni kwezimali, obambe njengeMenenja kwiSupply Chain Mnagement, abaqondisi abakhulu, nezikhulu zakwaSupply Chain Management ngokungalandeli imithetho ebekiwe ekukhishishweni kwamathenda okukhona phakathi kwawo izigatshana * - 45, 81 no-88 zokuphathwa kwemali yomphakathi.
Ekhipha isimemezelo, ungqogqoshe uncome iqhaza lethimba elajutshwa yisigungu sobuholi obuphezulu esifundazweni ukuthi siphenye ngokungahambisi ngendlela eyiyo ekunikezweni kwempahla okuhloswe ngayo ukugwema ukubhebhetheka kweCovid-19.
“Njengomnyango, sibheke umbiko wocwaningo lophenyo okhishwe uNdunankulu esifundazweni uMnuz Sihle Zikalala. Ulwazi obeluqukethwe wumbiko lukhombise ubudedengu obukhulu ekusebenzeni kwezikhulu zomnyango ezinikezwe umsebenzi wokuphatha imali yabakhokhi bentela.
“Ngiyalele iNhloko yoMnyango uNkk Nelly Vilakazi ukuthi iqinisekise ukuthi iziphakamiso zombiko ziyenzeka,” kusho uNkk Khoza.
Uthe baxhumane nezinhlaka ezehlukene kubalwa kuzona izikhulu eMnyangweni wezokuThuthukiswa koMphakathi, iHhhovisi likaNdunankulu, noMnyango weMisebenzi yoMphakathi nokuPhatha ukuqinisekisa ukuthi iziphakamiso zenzeka ngokushesha.
Okhulumela oKlebe KwaZulu-Natal uCaptain Simphiwe Mhlongo, uthe uphiko oluphenya amacala abucayi eThekwini, luphenya ngecala lenkohlakalo nokukhwabanisa elivulwe uMnyango wezokuThuthukiswa koMphakathi kulandela ukudedelwa kombiko wophenyo lwangaphakathi. Uthe abekho asebeboshiwe.
Ilinganiselwa ngaphezu kaka- R15 million imali okukholakala ukuthi yasetshenziswa ngesikhathi kukhishwa la mathenda.
UZikalala ethula umbiko uveze ukuthi ezinye izinkampani okwakuthengwa kuzo izingubo zokulala zazibabiza imali esuka ku R350 kuya ku R559 ingubo ngayinye.
Iqembu eliphikisayo KwaZulu-Natal i-IFP lithe lifuna ukubona bonke abathintekayo bebhekana nomthetho. Okhulumela iqembu eMnyangweni wokuThuthukiswa koMphakathi, uMnuz Les Govender, uthe kumele kuphinde kwenziwe nocwaningo ngendlela izikhulu zakulo mnyango eziphila ngayo ukuze kuvele lezo eziphila impilo ephezulu kakhulu engalingani nemihlomulo yazo, ziphenywe.
“Izinkampani ezithinteka kule nkohlakalo kumele zikhishwe ohlwini lwezizonikezwa imisebenzi kahulumeni,” kusho uGovender.
Phambili i-IFP igxeke ungqongqoshe ithi ukhombisa ukwehlulwa umsebenzi wakhe njengoba lokhu kwenzeke ngaphansi kwakhe kodwa uZikalala wakugcizelela ukuthi akukho lapho kuthinteka igama likaNkk Khoza embikweni wocwaningo.
Umholi we-DA esifundazweni, uMnuz Zwakele Mncwango, uthe kuyakhathaza ukumiswa isikhathi eside kwezikhulu kungathathwa izinqumo.
“Siyakwemukela ukumiswa kwabasolwayo kodwa okusikhathazayo wukudonsa kokumiswa kwabo okugcina sekudla imali eningi ngoba umuntu omisiwe uyaqhubeka nokuhola,” kusho uMncwango.
Uthe akubalulekile ukuthi inkohlakalo yenzeke ngaphansi kukangqongqoshe ngoba akahleze esehhovisi kodwa okubalulekile igxathu alithathayo uma kukhona ubufakazi benkohlakalo.