KUYAKHATHAZA ukwanda kwezingane ezingezwa mshini nge-vaping
Image: Isithombe:RON AL
NJENGOBA kuqhubeka kwanda intsha nezingane zaseNingizimu Afrika ezithiba ukuqaleka ngohlobo lokubhema olubizwa nge-vaping, abacwaningi base-University of Cape Town (UCT) bahlaba ikhwelo kuhulumeni lokuthi aphuthumise uhlelo lokuphasisa umthethosivivinywa ozolawula ukudayiswa kwemikhiqizo ehlukene kagwayi iTobacco Products & Electronic Delivery System Control Billl, abakholwa wukuthi kuzosiza ukunqanda ukudloba kwale nkinga.
Ezinye zeziphakamiso okulindeleke ukuthi zenzeke uma kuphasiswa lo mthethosivivinywa wukuthi kulawulwe imikhiqizo ye-vaping, futhi kulawulwe intsha yakuleli zwe ukuze ingabi yimilutha yawo, okuze emva kocwaningo olwenziwe yi-UCT ne-Utrecht University yaseNetherlands, olusanda kushicilelwa kwi-The Lancet’s eClinical Medicine.
Lolu cwaningo belubheka abantu abasha abawu-25 000 ezikoleni eziwu-52 ezweni lonke ukubheka indlela abaziphatha ngayo uma sebesebenzise lo gwayi.
I-UCT nocwaningo lokuzama ukunqoba inkinga ye-vaping ezweni
Image: SIGCINIWE
Omunye wababhale izethulo zalolu cwaningo, uNksz Samantha Filby, uthe okunye okubaphushe ukulwenza yisexwayiso esakhishwa yinhlangano yezempilo emhlabeni, iWorld Health Organization ngo-2023, lapho eyakhombisa khona ukukhathazeka ngokusatshalaliswa nokumakethwa kwale mikhiqizo, ethi kubhekiswe entsheni.
Okwamanje zimi kanjena izibalo zabantu abasha abasebenzia i-vaping ezweni:
“Sisebenzise lolu lwazi ukuhlanganisa umbiko ongasizisiza ukuthola ukuthi kumele kwenziwenjani ukunqanda lesi simo, kanti zonke lezi zibalo ziwuphawu lokuthi baningi kakhulu abantu abasha ababheke nale nkinga ezweni,” kusho uNksz Filby.
USolwazi Richard van Zyl-Smit obehola lolu hlelo locwaningo e-UCT, uthe okunye okubakhathaze kakhulu abakuthole becwaninga wukuthi bayanda ngokweqile abantu abasha abasebenziza i-nicotine nasebengakwazi ukuphila ngaphandle kwayo, osekudlebeleka ngendlela yokuthi sekwedlula ngisho okwalabo ababhema ugwayi.
“Ukungenelela ukulungisa le nkinga ngokushesha nangendlela efanele kungasiza ukunqanda umonakalo ongase wenzeke, kanti konke kuqala ngokuthi siqede amanga ahlale eshiwo okuthi i-vaping iphephile okuwulwazi oludukisa nolufaka abantu eweni. Sidinga ukuthi kulawulwe indlela okutholakala nokusetshenziswa le mikhiqizo ngayo, kuvalwe izikhangiso zayo ezinhlakeni ezahlukene ezinikezela ngolwazi olunjalo,” usho kanje.
USolwazi van Zyl-Smit ucebise nangokuthi kumele abezikole, abazali nabezempilo babambe iqhaza ukubhekana nale nkinga. Uthe abazali nothisha kumele bacetshiswe ngolwazi oluzokwenza bakwazi ukusheshe babone izimpawu zokuthi izingane noma abafundi bazo sebengena kule nkinga kusekahle ukuze inqandwe ingakabhebhetheki.