KUHLUKENE imibono ngomthethosivivinywa ohlongozwayo, olawula ugwayi. UMnyango wezeMpilo ubuvule uhlelo lokuthi kuphawulwe ngawo, kuxhunywana ngokusebenzisa ubuchwepheshe.
Ngeledlule uMnyango wezeMpilo kuleli uvule ithuba lokuthi abathintekayo kulo mkhakha baphawule ngokuthi ngabe ezomnotho zizothinteka kanjani, iSocio-Economic Impact Assessment System (SEIAS), uma umthetho ohlongozwayo, iControl of Tobacco and Electronic Delivery Systems Bill, iphasiswa ube wumthetho ngokugcwele.
Lokhu kwenziwe kwaqondaniswa nenyanga uMeyi, ngokwekhalenda lezempilo ehlelelwe ukuthi kwenziwe ngayo imikhankaso yokulwa nokubhenywa kukagwayi kuleli, i-Anti-tobacco Campaign.
ISouth Africa Tobacco Transformation Alliance (Satta), iyakuchitha ukuthi lo mthethosivivinywa wenziwe ube ngumthetho.
Phakathi kwezinye izinto eziqukethwe wumthethosivivinywa wukulawula ukubhenywa kukagwayi, ukudayiswa kwawo, ukukhangiswa kwawo, yizinto okumele zibhalwe emaphaketheni awo nokuthi kumele abukeke kanjani.
USihlalo weSatta, uMnuz Ntando Shadrack Sibisi, ephawula ngokuqukethwe wumthethosivivinywa, uthe kuyingozi nobudedengu ukuthi umnyango ucabanga ukugunyaza umthetho ozokwenza ukuthi kuqine imithetho, ekubeni vele le mboni idonsa kanzima ngenxa yokuthi ilahlekelwe yinzuzo, okuholele ekutheni idilize abasebenzi ngenxa yeCovid-19.
“Kuyinto eyaziwayo ukuthi le mboni ikhinyabezekile ngenxa yokuthi uhulumeni uke wakumisa ukudayiswa kukagwayi kuleli, ngesikhathi ukuvalwa kwezwe kusesesigabeni sesihlanu. Ukuhlasela kweCovid-19 kuleli kusifundisile ukuthi kumele kulandelwe uphenyo lwesayensi. Nakulokhu sithi ucwaningo lwesayensi yilo okumele lusho ukuthi yini okumele yenziwe ngalolu daba," kusho uSibisi.
Abadayisa ugwayi ezimakethe ezincane, abeSouth African Informal Traders Alliance (Saita), bathi bayakwemukela ukuthi lolu daba luke lubekwe ezithebeni kudingidwe ngalo.
UNobhala weSaita, uMnuz Michael Mokgoja, uthe ukubekwa kwemibono ngalolu daba kufike ngesikhathi esikahle njengoba sekunolwazi olukhomba ukuthi eminye imikhiqizo kagwayi, engashiswa uma ubhema inobungozi obuncane kuneshiswayo.
"Lolu lwazi lukhomba ukuthi ngempela sidinga ukuholwa wucwaningo lwesayensi, oluzosinika ubufakazi obuyibo ngalolu daba," kusho uMokgoja.